OVERZICHTSARTIKELEN

Bijwerkingen na vaccinatie: vergeet ze niet te melden!

Samenvatting

Het Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb bewaakt de veiligheid van vaccins door onder andere het registreren, evalueren en analyseren van gemelde bijwerkingen. De afgelopen drie jaar ontving Lareb in totaal 4884 meldingen na vaccinatie. Het jaarlijkse aantal steeg van 1421 (2011) naar 1698 (2013). Dit komt voornamelijk door de stijging van het aantal meldingen van consumenten. Het aantal meldingen van zorgverleners daalde. Vaak gemeld werden: koorts, reacties op de injectieplaats zoals zwelling en/of ontsteking, huilen, hoofdpijn, spierpijn en malaise.

Opmerkelijk waren:

• het aantal meldingen van langdurige vermoeidheid na een humaan papillomavirus-vaccinatie;
• extreem dikke armen, bekend bij vierjarigen, nu ook gemeld bij negenjarigen en na de griepvaccinatie;
• apneu-aanvallen bij prematuren, al bekend bij prematuren na een zwangerschapsduur < 28 weken, maar nu ook na een langere zwangerschapsduur van 28 - 35 weken.

Het melden van bijwerkingen is van belang voor een goede bewaking.

(Tijdschr Infect 2014;9(3):71-6)

Hiv-1 integrase remmers, een goede aanwinst voor het antiretrovirale arsenal

Samenvatting

Integraseremmers (INSTI’s) vormen een goede aanvulling op het antiretrovirale arsenaal. De eerste INSTI, raltegravir, kwam in 2008 op de Nederlandse markt. Eind 2013 en -naar verwachting- in de loop van 2014 zullen respectievelijk elvitegravir (in een ‘quad-pill’-coformulering met de booster cobicistat, tenofovir en emtricitabine) en dolutegravir beschikbaar komen. In dit artikel worden effectiviteit, resistentiebarrière, geneesmiddelen-interacties, bijwerkingen en innamegemak van deze drie integraseremmers vergeleken. De conclusie is dat INSTI’s een plaats moeten krijgen in de lijst van aanbevolen eerstelijns antiretrovirale regimes.

(Tijdschr Infect 2014;9(2):30-6)

Malariavaccins: de huidige stand van zaken

Samenvatting

Een effectief vaccin tegen malaria zou van groot belang zijn voor de bestrijding van deze belangrijke infectieziekte, maar is tot op heden niet beschikbaar. Kandidaat-vaccins tegen specifieke stadia van de levenscyclus van Plasmodium-parasieten bevinden zich in verschillende fasen van klinische ontwikkeling. Veelbelovend zijn de pre-erytrocytaire vaccins, gericht tegen de sporozoieten en/of leverstadia; het subunit-vaccin RTS,S wordt getest in een fase III-studie in Afrika maar biedt vooralsnog dusdanig bescheiden bescherming dat de zoektocht naar effectievere vaccins noodzakelijk blijft. Een alternatief zijn levend verzwakte sporozoieten, die vrijwel volledige bescherming opwekken in het gecontroleerde humane malaria-infectiemodel. Bloedstadium-vaccins zijn gericht tegen aseksuele vormen die de klachten en complicaties veroorzaken, maar deze producten laten tot op heden geen bescherming zien. Transmissieblokkerende vaccins ten slotte zijn gericht tegen de seksuele stadia die verantwoordelijk zijn voor overdracht van de parasiet van mens op mug en daarmee verspreiding in de populatie; klinische ontwikkeling van dit type vaccin staat nog in de kinderschoenen. Concrete uitdagingen voor de nabije toekomst zijn 1) identificatie van nieuwe antigenen voor subunit-vaccins in combinatie met effectieve adjuvantia en 2) optimalisering van de productie en toediening van levend verzwakte sporozoieten. Financiële en politieke prioritering zullen cruciaal zijn voor succesvolle realisatie van een effectief vaccin.

(Tijdschr Infect 2014;9(2):37-42)

Internationale clusters van invasieve meningokokken C-infecties onder mannen die seks hebben met mannen: implicaties voor Nederland?

Samenvatting

In het voorjaar van 2013 waren er internationale signalen van een verhoogde incidentie van invasieve infecties met serogroep C-meningokokken onder mannen die seks hebben met mannen in enkele grote steden in Europa (Parijs, Berlijn) en Noord-Amerika. De sterfte bij deze uitbraken was hoog (circa 30%). In deze steden zijn vaccinatieadviezen voor mannen die seks hebben met mannen uitgebracht. Sinds de invoering van het meningokokken C-vaccin in het Rijksvaccinatieprogramma en een grootschalige inhaalvaccinatiecampagne in 2002 voor 1 tot 19-jarigen, blijkt meningokokken groep C slechts sporadisch in Nederland voor te komen. Gezien de hoge vaccinatiegraad is de Nederlandse bevolking tot 30-jarige leeftijd via het Rijksvaccinatieprogramma goed beschermd. Nederlandse mannen die seks hebben met mannen ouder dan 30 jaar die reizen naar steden (Parijs, Berlijn en New York) waar zich recent uitbraken voordeden en waar een lokaal vaccinatieadvies geldt, worden geïnformeerd over de mogelijke risico’s en, indien van toepassing, geadviseerd om zich conform lokaal advies te laten vaccineren tegen meningokokken C.

(Tijdschr Infect 2014;9(1):3-8)

Neurosyfilis

Samenvatting

Neurosyfilis kent een zeer divers scala aan uitingsvormen en klinische verschijnselen: meningitis, herseninfarcten, en parenchyminvasie bij tabes dorsalis, dementia paralytica en cerebrale gummata. Wegens deze diversiteit behoort neurosyfilis bij veel neurologische klachten tot de differentiële diagnose, zeker bij de hiv-positieve patiënten. Liquoronderzoek dient bij een klinische verdenking op neurosyfilis te worden verricht, maar ook bij aanwijzingen voor falen van de behandeling van een syfilisinfectie. Het celgetal en de RPR/VDRL-titer in de liquor spelen een sleutelrol in de diagnostiek, evenals bij de follow-up na intraveneuze behandeling met benzylpenicilline. Alertheid op re-infecties is altijd geboden.

(Tijdschr Infect 2013;8(6):178-184)

Medisch belangrijke arbovirusinfecties voor internationale reizigers

Samenvatting

Westerse toeristen reizen in toenemende mate naar exotische locaties, die vaak gelegen zijn in (sub)tropische regio’s. Vanwege de omvang van internationale reizen en de dynamiek van arbovirus-gerelateerde ziekten wereldwijd is recente informatie nodig met betrekking tot arbovirus-gerelateerde bedreigingen voor reizigers en de landen die zij bezoeken. In dit artikel is de meest recente kennis met betrekking tot die dreigingen voor wereldreizigers samengevat en geprioriteerd per regio. Als de tot nu toe bekende arbovirussen gecategoriseerd worden op basis van de meest algemene klinische syndromen kunnen diagnostische algoritmen ontwikkeld worden, en kan diagnostiek beleid ondersteund worden. Dit artikel geeft de huidige kennis op het gebied van medisch relevante reis-gerelateerde arbovirussen weer en laat de noodzaak zien van een gedetailleerde patiëntgeschiedenis (reisgeschiedenis, symptomen inclusief aanvang, vaccinatiegeschiedenis, ondernomen activiteiten, teken- of muggenbeet en gebruik van insectenwerend middel) om de diagnostiek te ondersteunen.

(Tijdschr Infect 2013;8(6):185-196)

Toename van Lymfogranuloma venereum onder mannen die seks hebben met mannen; het belang van routinematig testen

Samenvatting

Lymfogranuloma venereum is een seksueel overdraagbare infectie die in het verleden alleen in tropische gebieden werd gezien en in Nederland sporadisch voorkwam als een geïmporteerde ziekte. Dit veranderde in 2003, toen de eerste gevallen van endemisch verworven Lymfogranuloma venereum-proctitis werden gemeld onder voornamelijk hiv-positieve mannen die seks hebben met mannen. In dit overzichtsartikel wordt de recente epidemie van Lymfogranuloma venereum onder mannen die seks hebben met mannen in de westerse maatschappij en de bijbehorende risicofactoren van Lymfogranuloma venereum besproken. Bovendien worden de kliniek, diagnostiek en behandeling belicht. Een vroege diagnose is belangrijk om onomkeerbare late complicaties te voorkomen en verdere transmissie in de gemeenschap te stoppen. Gezien de stijgende trend is de Lymfogranuloma venereum-epidemie duidelijk niet onder controle. Daarom moet gerichte screening verder geïntensiveerd worden.

(Tijdschr Infect 2013;8(5):145-150)