Levensstadia van de schapenteek Ixodes ricinus op een duimnagel. Rechtsonder het larfje, rechtsboven de nimf, linksonder het mannetje en linksboven het vrouwtje. Foto: RIVM.
Teken, kleine spinachtigen die vaak in bosrijke en grasrijke gebieden voorkomen, vormen een aanzienlijke bedreiging voor de menselijke gezondheid. Hoewel hun grootte misschien bedriegt, kunnen deze kleine beestjes een reeks ziekten overbrengen, waaronder de beruchte ziekte van Lyme. Weten hoe je tekenbeten herkent en ze onmiddellijk behandelt is cruciaal om de potentiële risico’s voor ons welzijn te minimaliseren.
Herkenning
Het herkennen van een tekenbeet is essentieel om de overdracht van ziekten te voorkomen. Tekenbeten zijn meestal pijnloos, waardoor ze gemakkelijk over het hoofd worden gezien. Maar een paar tekens kunnen je helpen de aanwezigheid ervan te herkennen:
- De teek zit zelf nog vast aan de huid. Teken graven zich meestal in de huid en voeden zich met bloed. Kijk uit naar kleine, zwarte of bruine spinachtigen, ter grootte van een maanzaadje of potloodpunt, die stevig op de huid vastzitten.
- Roodheid en zwelling. Het gebied rond een tekenbeet kan roodheid en zwelling ontwikkelen. Deze ontstekingsreactie is een gebruikelijke reactie op het speeksel van de teek.
- Ringvormige uitslag (ziekte van Lyme). Als er sprake is van de ziekte van Lyme kan binnen een maand na de beet een zich uitbreidende rode uitslag ontstaan. Deze heeft vaak de vorm van een dartbord, met een centrale rode vlek omgeven door een helder gebied en een buitenste ring van roodheid.
Behandeling van tekenbeten
Heb je een tekenbeet te pakken, dan is een snelle en goede behandeling cruciaal om het risico van ziekteoverdracht te minimaliseren. Hier volgen enkele stappen:
- Verwijder de teek. Pak de teek zo dicht mogelijk bij het huidoppervlak vast met een fijn pincet. Trek de teek voorzichtig naar boven met regelmatige druk. Vermijd het gebruik van huismiddeltjes zoals vaseline of warmte, omdat deze de situatie kunnen verergeren.
- Maak de beetplek schoon. Maak na het verwijderen van de teek de beetplek grondig schoon met water en zeep. Dit helpt het risico op secundaire infecties te verminderen.
- Let op symptomen. Houd de beetplaats en de omliggende gebieden in de gaten voor tekenen van infectie of ziekte. Als je symptomen ervaart zoals koorts, uitslag, spierpijn of gewrichtspijn, zoek dan onmiddellijk medische hulp.
In het speeksel van teken kunnen bacteriën voorkomen die infectieziekten kunnen overbrengen. Daarvan is de ziekte van Lyme de bekendste, veroorzaakt door de bacterie Borrelia burgdorferi. Teken kunnen echter ook verschillende andere ziekten overbrengen, waaronder:
- Anaplasmose: Een bacteriële infectie die koorts, spierpijn, hoofdpijn en vermoeidheid veroorzaakt. Het kan behandeld worden met antibiotica als het vroegtijdig wordt vastgesteld.
- Babesiosis: Een parasitaire infectie die de rode bloedcellen aantast. Symptomen zijn koorts, koude rillingen, vermoeidheid en bloedarmoede. Een snelle diagnose en behandeling met specifieke medicijnen zijn essentieel, vooral voor personen met een verzwakt immuunsysteem.
- Powassan Virus: Een zeldzame maar ernstige virale infectie die kan leiden tot encefalitis (ontsteking van de hersenen) en meningitis (ontsteking van de membranen rond de hersenen en het ruggenmerg). Er zijn geen specifieke behandelingen, dus preventie is cruciaal.
- Rocky Mountain Spotted Fever: Veroorzaakt door de bacterie Rickettsia rickettsii, vertoont deze ziekte symptomen als koorts, hoofdpijn, uitslag en spierpijn. Een vroege diagnose en behandeling met antibiotica zijn essentieel om complicaties te voorkomen.
Referenties
Wormser GP, et al. The Clinical Assessment, Treatment, and Prevention of Lyme Disease, Human Granulocytic Anaplasmosis, and Babesiosis: Clinical Practice Guidelines by the Infectious Diseases Society of America. Clin Infect Dis. 2006;43(9):1089-1134.
Vannier E, Krause PJ. Human Babesiosis. N Engl J Med. 2012;366(25):2397-2407.
Piantadosi A, et al. Emerging Cases of Powassan Virus Encephalitis in New England: Clinical Presentation, Imaging, and Review of the Literature. Clin Infect Dis. 2016;62(6):707-713.
Biggs HM, et al. Diagnosis and Management of Tickborne Rickettsial Diseases: Rocky Mountain Spotted Fever, Ehrlichioses, and Anaplasmosis – United States: A Practical Guide for Health Care and Public Health Professionals. MMWR Recomm Rep. 2016;65(2):1-44.