Zo blijf je teken de baas en hou je de ziekte van Lyme buiten de deur

Het is volop zomer, en dat betekent dat we er massaal op uittrekken om te genieten van het mooie weer en de buitenlucht. Maar het mooie weer betekent ook goed nieuws voor parasieten die op de loer liggen, zoals teken. Elk jaar worden in ons land 1 miljoen mensen door een teek gebeten. In de meeste gevallen heeft zo’n beet weinig gevolgen, maar bij 2 op de 100 mensen is zo’n beet de oorzaak van de ziekte van Lyme. In Nederland gaat het volgens het RIVM om zo’n 27.000 diagnoses per jaar, en bij 1.000 tot 2.500 daarvan gaat het om langdurige klachten. Hoe weet je of je door een teek bent gebeten, hoe kun je dat voorkomen, en wanneer moet je je afvragen of je misschien de ziekte van Lyme hebt opgelopen?

Heb ik Lyme?

De ziekte van Lyme is een infectieziekte die, als er geen behandeling plaatsvindt, langetermijngevolgen met zich kan meebrengen zoals chronische vermoeidheid, arthritis en zelfs cognitieve problemen als geheugenverlies.

De ware boosdoener achter de ziekte van Lyme is niet de teek zelf, maar een bacterie die in het speeksel van de teek leeft, Borellia burgdorferi. De ziekte van Lyme gaat gepaard met verschillende symptomen, wat de ziekte niet altijd makkelijk herkenbaar maakt. Maak toch even een afspraak met de huisarts als je een tekenbeet hebt gehad en vervolgens een of meerdere van deze verschijnselen ervaart.

• Rode uitslag in een concentrisch ‘bullseye’ patroon rond de plek van de tekenbeet.
• Koorts of verhoging
• Koude rillingen
• Vermoeidheid
• Spierpijn
• Gewrichtspijn

Om vast te stellen of er inderdaad sprake is van de ziekte van Lyme vindt doorgaans een bloedonderzoek plaats. Als er antilichamen voor een Borellia-infectie aangetroffen worden is de diagnose een feit. Een probleem is wel dat de ziekte van Lyme lastig te diagnosticeren is: zowel vals-positieve als vals-negatieve uitslagen komen vrij vaak voor.

Behandeling

Zoals veel bacteriële infecties is de ziekte van Lyme doorgaans goed te behandelen met antibiotica zoals doxyxycline. Toch blijven er bij ongeveer 10% van de Lyme-patiënten langdurige klachten, soms wel jarenlang.

Zo voorkom je Lyme

De allerbeste tip om de ziekte van Lyme te voorkomen is: zorg dat je niet gebeten wordt. Die kans verklein je door op de volgende dingen te letten:

• Draag liefst bedekkende kleding, en probeer hoog gras of struikgewas te vermijden.
• Gebruik een insectenwerend middel met minstens 20% DEET erin.
• Gebruik aan het begin van de zomer ook een insectenwerende spray met het middel permethrine erin op je kleding, schoenen en sokken en ook op de rugzak of picknickkleed. Herhaal die stap zo nodig.
• Als je thuiskomt van een struintocht door de natuur, doe je kleren 10 minuten in de wasdroger. De hete lucht doodt de teken die zich mogelijk in je kleding bevinden.
• Het is goed om te weten dat de ziekte van Lyme zich doorgaans niet voordoet als een teek minder dan 36 uur vastgebeten heeft gezeten. Check je lichaam dus regelmatig, maar zeker als je in de zomer door grasland of struikgewas hebt gelopen, op mogelijke tekenbeten, nog beter is het om dat met een partner te doen. Je voelt een tekenbeet namelijk niet, en hij kan zich best op je rug bevinden of een andere plek die je moeilijk kunt zien. Teken kiezen graag voor warme en vochtige plekken, kijk dus op de schedel onder het haar, in de oksels en in de liezen.
• Check ook je huisdieren regelmatig, want zij nemen vaak teken mee naar binnen. Er bestaan middelen die honden en katten beschermen tegen vlooien en teken.
• En ja, wat doe je als je dan een teek aantreft? Bij de drogist zijn speciale handige gereedschapjes verkrijgbaar om de teek veilig te verwijderen. Het is belangrijk om dat nauwkeurig te doen, omdat anders de kop van de teek kan blijven zitten. Maak na het verwijderen van de teek de beetplek goed schoon met desinfecteermiddel.
• Hou de beetplek in de gaten om te zien of er geen ‘bullseye’ uitslag ontstaat, wat het eerste teken van een mogelijke Lyme-infectie kan zijn.

Reuzenteek

De laatste jaren rukt een nieuw soort teek steeds meer op in onze contreien. Het gaat om de Hyalomma-teek. Het is een teek die veel groter is dan de gangbare teken die we in Nederland tegenkomen, en die daarom ook wel Reuzenteek wordt genoemd. Het diertje kan wel 6 millimeter groot worden en dat is het dubbele van ‘onze’ teek. Normaliter hebben deze teken een warm en droog klimaat nodig, en overleven ze de winters in Noordelijk Europa niet. Maar in Duitsland werd de teek in 2015 aangetroffen, waarschijnlijk meegelift met trekvogels. In 2019 werd een Reuzenteek gevonden op een paard in Odoorn. Het is wellicht maar goed dat we een relatief strenge winter achter de rug hebben, want er is nog meer onprettig nieuws over deze teek te melden behalve zijn omvang. De Hyalomma-teek wacht niet geduldig af tot een mogelijke prooi langsloopt, maar gaat actief op zoek naar dieren of mensen om zich in vast te bijten. De teek is in staat om lichaamswarmte te detecteren en kan de achtervolging inzetten. Nog verontrustender is dat deze teek niet alleen de ziekte van Lyme kan verspreiden, maar ook tyfus.

Meer informatie

Bezoek de pagina van het RIVM over teken en de ziekte van Lyme

Informatie is ook te vinden op de website Tekenradar

Bezoek ook de pagina van de Lymevereniging