Tuberculose verschuilt zich ook vaker asymptomatisch in Zuid-Afrikanen met verhoogd risico

februari 2023 Kliniek in praktijk Diede Smeets

In 2021 zijn wereldwijd 1,6 miljoen mensen aan tuberculose (tbc) gestorven en zijn 10,6 miljoen mensen ziek geworden van tbc. Daarmee is tbc, na COVID-19, de meest dodelijke infectieziekte.1 Een essentieel onderdeel van de ‘End TB’-strategie van de WHO is het beter kunnen opsporen van asymptomatische gevallen van tbc. Zuid-Afrika is een van de 30 landen op de WHO-lijst van landen met de hoogste tbc-last én heeft een van de hoogste incidentie-percentages van vastgestelde tbc ter wereld.2

Recentelijk is een grootschalige studie gepubliceerd waarin onderzoek werd gedaan naar het testen op tbc tijdens een bezoek aan primaire gezondheidszorgfaciliteiten bij hoogrisicogroepen in Zuid-Afrika.3 Patiënten werden aangemerkt als zijnde hoogrisico wanneer zij voldeden aan ten minste één van de volgende risicofactoren:

  • hiv-positief;
  • contact met een tbc-patiënt in het afgelopen jaar;
  • patiënten die in de afgelopen twee jaar met tbc gediagnosticeerd waren.

Deze hoogrisicopatiënten ondergingen vervolgens een sputumonderzoek naar pulmonaire tbc. Het verzamelde sputummonster werd vervolgens gebruikt voor ‘Xpert-Ultra’ (Xpert) en celkweek.

Tuberculose vaak asymptomatisch

In totaal werden 30.513 deelnemers getest op tbc. De mediane leeftijd van de studiedeelnemers was 39 jaar, en 38% van de deelnemers was man. Het merendeel van de patiënten (n=21.734, 71%) had een hiv-infectie, 41% (n=12.492) had voorafgaand contact gehad met een tbc-patiënt en 5% (n=1.573) was eerder gediagnosticeerd met tbc. Op basis van de celkweek en/of Xpert-meting bleek dat 8,3% van de studiedeelnemers positief was voor M. tuberculosis. Van de asymptomatische deelnemers testte 6,7% positief voor tbc, vergeleken met 10,1% van de symptomatische deelnemers. Slechts 10% van de patiënten waarbij sporen van M. tuberculosis werden gevonden, testte ook via de celkweek positief voor tbc. Meer dan de helft (55%) van de deelnemers die positief testte voor de aanwezigheid van M. tuberculosis in het sputum, werd niet tbc-positief geacht op basis van symptoomscreening. Deze symptoomscreening bestaat uit vier door de WHO vastgestelde symptomen, namelijk hoesten, koorts, gewichtsverlies en nachtelijk zweten.

Conclusie

Uit deze resultaten blijkt daarmee dat een substantieel gedeelte van de hoogrisicopatiënten die een medische instelling bezoeken in Zuid-Afrika positief test voor M. tuberculosis. Daarnaast valt op dat de meer dan de helft van de tbc-positieve patiënten niet als zodanig geïdentificeerd zou zijn op basis van hun symptomen.

Referenties

  1. WHO. Key facts over tuberculose. 2022.  
  2. WHO. Global lists of high burden countries for tuberculosis (TB), TB/HIV and multidrug/rifampicin-resistant TB (MDR/RR-TB), 2021–2025: background document. 2021.
  3. Berhanu RH, Lebina L, Nonyane BAS, et al. Yield of facility-based targeted universal testing for tuberculosis (TUTT) with Xpert and mycobacterial culture in high-risk groups attending primary care facilities in South Africa. Clin Infect Dis 2023;965.