Er is enige onrust over een nieuwe variant van het coronavirus SARS-CoV-2, die recent is opgedoken in de V.S., Denemarken en Israel. Het lijkt erop dat de BA.2.86 variant gemakkelijker door de vaccinatiebescherming heenbreekt dan andere varianten. Ook mensen die hun immuniteit aan een doorgemaakte COVID-19 infectie te danken hebben lijken sneller opnieuw besmet te kunnen worden met de nieuwe variant. Dat maakten de Amerikaanse Centers for Disease Control and Prevention (CDC) deze week bekend. CDC zegt echter ook dat het nog te vroeg was om te weten of BA.2.86 mogelijk ernstiger ziekte veroorzaakt dan eerdere varianten. Maar vanwege het hoge aantal mutaties (36) dat in deze variant is ontdekt, maakt men zich zorgen over de invloed ervan op de immuniteit van vaccins en eerdere infecties.
Vorige week werd een nieuwe variant van SARS-CoV-2, BA.2.86 genaamd, ontdekt in monsters van mensen in Denemarken en Israël. In de Verenigde Staten zijn ten minste twee gevallen vastgesteld. Deze variant is opmerkelijk omdat er veel meer genetische verschillen zijn met eerdere versies van SARS-CoV-2.
Gebaseerd op wat het CDC nu weet, lijken bestaande tests die gebruikt worden om COVID-19 op te sporen en medicijnen die gebruikt worden om COVID-19 te behandelen, nog steeds effectief te zijn bij deze variant. BA.2.86 is mogelijk wel beter in staat om een infectie te veroorzaken bij mensen die eerder COVID-19 hebben gehad of die COVID-19-vaccins hebben gekregen.
Intussen werken de producenten van de vaccins aan bijgewerkte versies van hun vaccin. Het is de bedoeling dat die zeer binnenkort beschikbaar komen, zodat ze na goedkeuring door de regulerende instanties ingezet kunnen worden. In Nederland zullen mensen van 60 jaar en ouder en mensen uit risicogroepen als eerste opgeroepen worden om een boosterprik te komen halen, naar verwachting in de loop van het najaar.
Wetenschappers evalueren de effectiviteit van het komende, bijgewerkte COVID-19-vaccin. CDC’s huidige inschatting is dat dit bijgewerkte vaccin effectief zal zijn in het verminderen van ernstige ziekte en ziekenhuisopname. Op dit moment is er nog geen bewijs dat de nieuwe variant ernstigere ziekte veroorzaakt.
Op 23 augustus waren er wereldwijd 9 BA.2.86 besmettingen gemeld: in Denemarken (3); Zuid-Afrika (2); Israël (1); Verenigde Staten (2) en Verenigd Koninkrijk (1). In Nederland is het gemuteerde virus vooralsnog niet geconstateerd. Het opduiken van deze gevallen in meerdere regio’s is een bewijs van internationale overdracht.
Het is nog te vroeg om te weten of deze variant ernstiger ziekte veroorzaakt dan eerdere varianten. CDC houdt de hospitalisatiecijfers nauwlettend in de gaten om mogelijke vroege signalen te identificeren dat de BA.2.86-variant ernstiger ziekten veroorzaakt. Op dit moment hebben locaties waar deze variant is gedetecteerd geen toename in transmissie-indicatoren (bijv. gevallen, bezoeken aan de spoedeisende hulp) of ziekenhuisopnames doorgemaakt die in verhouding staat tot die op naburige locaties.
Met slechts negen gedetecteerde sequenties is het ook nog te vroeg om te weten hoe besmettelijk de nieuwe variant is. Detectie op meerdere continenten suggereert een zekere mate van overdraagbaarheid. Dit is opmerkelijk omdat wetenschappers geen transmissie hebben gedetecteerd van de meeste andere sterk afwijkende lijnen, die zich kunnen voordoen bij immuungecompromitteerde personen met langdurige infecties.
BA.2.86 heeft een aantal extra mutaties in vergelijking met eerder gedetecteerde Omicron-varianten. In het bijzonder heeft de genetische sequentie van BA.2.86 veranderingen die meer dan 30 aminozuurverschillen vertegenwoordigen in vergelijking met BA.2, die de dominante Omicron-lijn was in het begin van 2022. BA.2.86 heeft ook meer dan 35 aminozuurveranderingen ten opzichte van de meer recent circulerende XBB.1.5, die dominant was gedurende het grootste deel van 2023. Dit aantal genetische verschillen is ongeveer even groot als tussen de oorspronkelijke Omicron-variant (BA.1) en eerdere varianten, zoals Delta (B.1.617.2).
Het grote aantal mutaties in deze variant doet volgens de CDC vrezen voor een grotere ontsnapping aan de bestaande immuniteit van vaccins en eerdere infecties in vergelijking met andere recente varianten. Eén analyse van mutaties suggereert bijvoorbeeld dat het verschil even groot of groter kan zijn dan dat tussen BA.2 en XBB.1.5, die bijna een jaar na elkaar circuleerden. Virusmonsters zijn echter nog niet algemeen beschikbaar voor betrouwbaardere laboratoriumtests op antilichamen en het is nog te vroeg om de werkelijke gevolgen voor de immuniteit te kennen. De CDC gaan ervan uit dat bijna de gehele Amerikaanse bevolking antilichamen tegen SARS-CoV-2 bezit als gevolg van vaccinatie, eerdere infectie of beide. Aangenomen wordt dat deze antilichamen enige bescherming zullen blijven bieden tegen ernstige ziekte als gevolg van deze variant.
Voorlopig onderzoek van het mutatieprofiel van BA.2.86 suggereert dat de momenteel beschikbare COVID-behandelingen zoals Paxlovid, Veklury en Lagevrio ook effectief zullen zijn tegen deze variant. Het toezicht is echter nog in volle gang. Waarschijnlijk zullen de gangbare coronatestmethodes net zo goed in staat zijn de nieuwe coronavariant te detecteren als bij eerdere varianten het geval was.
Referenties
Persbericht van de CDC in de Verenigde Staten
Laatste stand van zaken in Nederland via website van het RIVM
Naar boven
