Zuid-Hollandse koe met BSE blijkt voor mens minst gevaarlijke ziektevariant gehad te hebben

februari 2023 Medisch Onderzoek Willem van Altena

Onlangs is bekend geworden dat er bij een routinecontrole op een boerderij in de provincie Zuid-Holland een dode koe met de gekkenkoeienziekte is aangetroffen. Dat werd bekend gemaakt door minister Piet Adema van Landbouw, Natuur en Visserij.

Onderzoekers van universiteit Wageningen hebben het kadaver van de koe onderzocht en vastgesteld dat het dier niet besmet is geraakt door veevoer, maar door een natuurlijke oorzaak. Daarom wordt er vooralsnog van uitgegaan dat het een geïsoleerd geval betreft. Omdat bovendien het vlees van het getroffen dier niet in de voedselketen terecht gekomen is, is er geen gevaar voor de volksgezondheid, maakt het ministerie van LNV bekend.

De boerderij –de exacte locatie is niet bekend gemaakt- is wel na de vondst geblokkeerd door de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). Dat betekent dat het bedrijf geen dieren of mest mag afvoeren.

Natuurlijke dood

Bovine spongiforme encephalopathie (BSE), in de wandeling gekkekoeienziekte genoemd, kent twee varianten. Bij de nu aangetroffen zieke koe bleek bij het onderzoek door Wageningen Bioveterinary Research dat het om de zogenoemde atypische variant gaat, de minst gevaarlijke van de twee. Deze variant werd in 2011 voor het laatst in Nederland gevonden, en kan spontaan ontstaan. Minister Adema spreekt van “een soort ‘ouderdoms-BSE'”. In dit geval ging het om een koe van 8 jaar oud, die een natuurlijke dood stierf. Bij een routinematige controle van kadavers werd de ziekte pas vastgesteld.

Om een verdere verspreiding van de BSE te voorkomen zijn 8 andere koeien en kalfjes bij het getroffen veebedrijf inmiddels preventief geruimd, conform de Europese regelgeving.

Monitoringssysteem

Minister Piet Adema: “Het is echt schrikken als je hoort dat er een rund positief is getest op BSE, want we hebben al heel lang geen BSE geval meer gehad. Ik ben wel opgelucht dat het nu gaat om de zogenaamde ‘atypische variant’, daarmee zijn de gevolgen vooral beperkt tot het bedrijf in kwestie. Voor de veehouder in kwestie is het natuurlijk wel heel erg. Acht runderen die gerelateerd zijn aan deze koe omdat ze een nakomeling zijn of samen zijn opgegroeid, zullen worden afgevoerd om gedood en getest te worden. Met deze maatregelen is deze casus afgehandeld. De voedselveiligheid is niet in gevaar. Het is goed om te constateren dat ons monitoringssyteem voor BSE in ieder geval wel werkt.”

Klassieke variant

De andere variant van BSE staat bekend als de klassieke variant, die koeien infecteert via de voeding. Was die variant in het spel geweest, waren er veel ingrijpender maatregelen nodig geweest. Alle andere runderen die het besmette voedsel hadden gegeten zouden eveneens opgespoord en geruimd moeten worden. Eten van vlees van besmette koeien kan bij mensen de dodelijke hersenziekte van Creutzfeldt-Jakob veroorzaken. Erg vaak komen besmettingen met BSE in Nederland niet voor: het RIVM meldt dat er sinds 1997 88 gevallen van klassieke BSE aangetroffen zijn. De atypische variant is maar 4 keer vastgesteld.

Ziekte van Creutzfeldt-Jakob

De ziekte van Creutzfeldt-Jakob is zeer zeldzaam in Nederland: voor zover bekend is de ziekte bij drie mensen vastgesteld, die allen overleden, de laatste in 2009. De ziekte gaat vrijwel nooit over van mens op mens.

Meer informatie

Informatiebrief van minister Piet Adema aan de Tweede Kamer aangaande het BSE-geval in Zuid-Holland