Utrechtse onderzoekers leggen mechanisme achter diarree bij voedselvergiftiging bloot

augustus 2021 Medisch Onderzoek Willem van Altena
People are stocking up toilet paper for home quarantine from crownavirus. Woman holds many rolls of toilet paper

Voedselvergiftiging: haast iedereen krijgt er vroeg of laat wel eens mee te maken. Soms tijdens een vakantiereis, maar soms ook na een etentje of na het eten van opgewarmde kliekjes. Voor de meeste mensen is zo’n voedselvergiftiging een vervelend ongemak, dat gepaard gaat met diarree en buikkramp, maar voor ouderen, kleine kinderen en kwetsbare mensen kan het al snel om een zorgelijke aandoening gaan. Onlangs hebben onderzoekers van het UMC Utrecht en de Universiteit Utrecht de oorzaak ontdekt van diarree na voedselvergiftiging.

ADP-heptose

Een infectie door de Campylobacter jejuni bacterie (C. jejuni) is haast altijd de oorzaak achter de voedselvergiftiging. Het gaat om precies te zijn om een ontstekingsbevorderend stofje dat wordt uitgescheiden door de bacterie, genaamd ADP-heptose. Dat stofje veroorzaakt darmontsteking en hierdoor ontstaat diarree. De ontdekking van dit mechanisme door de Utrechtse onderzoekers kan een stap betekenen op weg naar de ontwikkeling van een preventief geneesmiddel tegen voedselvergiftiging.

Voedselvergiftiging is een zeer veel voorkomende infectie; de Wereldgezondheidsorganisatie WHO schat dat jaarlijks 10% van de wereldbevolking ermee te maken krijgt. Dat de infectie vaak teweeg wordt gebracht door C. jejuni was al bekend, maar de manier waarop de bacterie darmontstekingen veroorzaakt was nog niet helemaal in kaart gebracht. De Utrechtse wetenschappers slaagden erin om ADP-heptose als de boosdoener te identificeren. Zij constateerden ook dat de ontstekingsbevorderende hoofdregulator van immuun- en inflammatoire genen sterk geactiveerd werd door heptose-achtige stoffen.

Preventief medicijn

Nu ADP-heptose is ontmaskerd als de veroorzaker van darmontstekingen en diarree kunnen er medicijnen ontwikkeld worden die inwerken op dat mechanisme. Volgens de onderzoekers kan dat uiteindelijk leiden tot een preventief medicijn, waarmee voedselvergiftiging voorkomen kan worden.

Ruim 250 soorten voedselvergiftiging

Voedselvergiftiging is een verzamelnaam voor ziektes die ontstaan wanneer mensen besmet voedsel consumeren. De term omvat ruim 250 verschillende vormen, variërend van diarree tot kanker. De C. jejuni-bacterie is de grootste veroorzaker van voedselvergiftiging, maar andere bekende boosdoeners zijn de salmonellabacterie, het norovirus en bepaalde parasieten. De besmettingen worden vaak veroorzaakt door gebrekkige hygiëne tijdens de bereidingsfase van voedsel. Als voedsel onvoldoende verhit wordt blijven schadelijke micro-organismen in leven, maar daarnaast vormt ook kruisbesmetting een belangrijke oorzaak. Daarnaast kan ook ongedierte zoals ratten, muizen, zilvervisjes, fruitvliegjes en kakkerlakken voor contaminaties zorgen. Dat voedselvergiftigingen een grote tol van het zorgstelsel eisen blijkt uit cijfers van het Amerikaanse Centre for Disease Control & Prevention (CDC). Op een bevolking van 330 miljoen mensen worden jaarlijks 48 miljoen gevallen van voedselvergiftiging vastgesteld, en 3.000 mensen overlijden eraan.

Referentie

Cui J, Duizer C, Bouwman LI, van Rooijen KS, Voogdt CGP, van Putten JPM, de Zoete MR. The ALPK1 pathway drives the inflammatory response to Campylobacter jejuni in human intestinal epithelial cells. PLoS Pathog. 2021 Aug 2;17(8):e1009787. doi: 10.1371/journal.ppat.1009787. PMID: 34339468; PMCID: PMC8360561.