Schimmelinfectie aspergillose vormt ernstige bedreiging voor griep- en COVID-patiënten op IC

september 2022 Kliniek in praktijk Willem van Altena
Fruiting body (conidiaphore) and hyphae of the fungus Aspergillus fumigatus. A. fumigatus is widely distributed and grows on household dust, soil, and decaying vegetable matter, including stale food, hay and grain. Humans and animals constantly inhale numerous spores of this fungus. A. fumigatus can cause a number of disorders in people with compromised immune function or other lung diseases, including allergy and the serious lung disease aspergillosis. Coloured scanning electron micrograph (SEM), magnified x940 when printed at 10cm wide.

Uit een internationale studie, geleid vanuit UZ Leuven (België) blijkt dat de schimmelinfectie aspergillose een grotere bedreiging vormt dan tot dusver werd gedacht. Meer dan 15% van alle patiënten die vanwege een ernstige griep of COVID-19 op de intensive care belanden ontwikkelen aspergillose, en dat verdubbelt hun kans om te overlijden. De studie is gepubliceerd in The Lancet Respiratory Medicine.

De schimmel Aspergillus is een veel voorkomende schimmel, die tot de longziekte aspergillose kan leiden. Die aandoening zorgt vrijwel nooit voor ernstige symptomen bij gezonde mensen, maar bij mensen die al ernstig ziek zijn en te maken hebben met een ziekte die de luchtwegen aantast, zoals influenza of COVID-19, kan aspergillose dodelijk zijn.

Dat aspergillose gevaarlijk kan zijn voor mensen met een ziekte van de hogere luchtwegen werd in 2018 al ontdekt door onderzoekers in Leuven. Zij ontdekten dat aspergillose voor ernstige exacerbaties kon zorgen bij grieppatiënten op de IC. In de nu uitgevoerde studie werd het mechanisme achter dit fenomeen onderzocht, en omdat COVID-19 eveneens de luchtwegen aantast werd besloten om ook coronapatiënten in de studie op te nemen.

Observationele studie

Onderzoekers uit België, Nederland (Radboudumc), Portugal, Duitsland en Frankrijk deden onderzoek naar de oorzaak waarom zo’n 15% van de IC-patiënten met ernstige griep of COVID-19 deze schimmelinfectie ontwikkelt, en op welke wijze aspergillose bestreden kan worden. Daartoe werd een observationele studie uitgevoerd met eerder afgenomen longbiopten van 166 patiënten met griep of COVID-19, al dan niet in combinatie met een Aspergillus-infectie.

Fagocyten

De onderzoekers ontdekten dat de patiënten die aspergillose ontwikkelden allemaal een aangetast immuunsysteem hadden. Op drie verschillende fronten was het aangeboren afweersysteem gecompromitteerd. Allereerst was het longepithelium aangetast waardoor de schimmels makkelijker tot in de longblaasjes door konden dringen. Daarnaast was er een verminderde activiteit van fagocyten die schimmelsporen opruimen, en daarnaast werd een verminderde activiteit van neutrofielen gezien bij het opruimen van schimmeldraden. Dezelfde afweermechanismes spelen ook een rol bij COVID-19 en griep.

Biomarkers

Mogelijk kunnen op basis van deze bevindingen medicijnen ontwikkeld worden die de verzwakte processen van het immuunsysteem kunnen herstellen, om op die manier de schimmelinfectie de baas te worden. Ook kunnen er wellicht biomarkers worden vastgesteld waarmee van tevoren al ingeschat kan worden welke griep- of COVID-patiënten het risico op een ernstige aspergillose-infectie lopen.

Referentie

Feys S, Gonçalves SM, Khan M, et al. Lung epithelial and myeloid innate immunity in influenza-associated or COVID-19-associated pulmonary aspergillosis: an observational study. Lancet Respir Med. 2022 Aug 24:S2213-2600(22)00259-4. doi: 10.1016/S2213-2600(22)00259-4. Epub ahead of print.