Rabiës of hondsdolheid is een ernstige zoönose die bij mensen vrijwel altijd dodelijk is. Gelukkig komt het maar zelden tot infecties, maar toch worden er wereldwijd jaarlijks slachtoffers gemaakt. Zelfs na een profylactische behandeling worden soms toch mensen ziek. Onderzoekers uit de Verenigde Staten hebben vastgesteld dat dergelijke uitbraken vooral toe te schrijven zijn aan menselijke fouten op het gebied van vaccinaties.
Onderzoeker Erin R. Whitehouse, medewerker van het Center for Disease Control (CDC), onderzocht hoe vaak rabiësinfecties voorkwamen nadat mensen profylactisch behandeld waren na een beet door een mogelijk geïnfecteerd dier. Het ging daarbij om het schoonmaken en verzorgen van de bijtwond en het toedienen van het rabiësvaccin. Het bleek dat daar nog nooit systematisch onderzoek naar was verricht.
Whitehouse en haar team voerden een analyse uit van 52 wetenschappelijke artikelen die waren gepubliceerd tussen 1980 en 2022, waar in totaal 122 rabiësuitbraken werden beschreven. Bij 86 daarvan waren gegevens beschikbaar over de mediane tijd tussen blootstelling aan het rabiësvirus en de eerste ziekteverschijnselen, en die was 20 dagen (16-24). Daarnaast was in 115 gevallen data beschikbaar over profylaxe na de infectie (‘post-exposure prophylaxis’, PEP) waaruit bleek dat in 89 van deze gevallen PEP was toegepast binnen 2 dagen na blootstelling. Bij 116 personen waren ook gegevens beschikbaar over de ernst van de wond, en bij 69% van hen was er sprake van ernstige verwondingen. Daaronder werden meerdere wonden aan hoofd, gezicht en nek verstaan.
In meer dan de helft van de 122 uitbraken (56%) bleek er afgeweken te zijn van de behandelvoorschriften. Oorzaken waren onder meer verkeerde toediening van rabiës immunoglobuline –bijvoorbeeld op de verkeerde plek-, het hechten van de wond voordat het immunoglobuline was toegediend, of het niet behandelen van alle wonden. Ook werden andere menselijke fouten gemaakt bij toediening van het vaccin, zoals het niet voltooien van de vereiste serie injecties, of zelfs het toedienen van een te lage dosis. Daarnaast gebeurde het ook dat patiënten zich te laat bij de dokter meldden, of te maken hadden met comorbiditeiten of immuunonderdrukking.
Whitehouse stelt vast dat een rabiësinfectie na PEP zeldzaam is, maar dat er niettemin elk jaar toch gevallen voorkomen, door menselijk falen. “Daarom zou zeker bij patiënten met ernstige bijtwonden zorgvuldige wondverzorging moeten plaatsvinden. En deze patiënten moeten snel medische hulp zoeken. En hoewel rabiës immunoglobuline een schaars geneesmiddel is, moet het met prioriteit beschikbaar gesteld worden aan mensen met ernstige bijtwonden met een verdenking van rabiës.”
Wereldwijd overlijden elk jaar zo’n 50.000 mensen aan rabiës. In Nederland komt de ziekte echter zelden voor. De afgelopen 40 jaar zijn er in Nederland 5 mensen overleden door hondsdolheid. Al deze patiënten raakten besmet in het buitenland. In tegenstelling tot wat de naam hondsdolheid doet vermoeden, wordt rabies zelden door honden overgebracht, hoewel hondachtigen en wasberen de ziekte wel meedragen. In West-Europa wordt een minder besmettelijke variant van het rabiësvirus vaak in vleermuizen gevonden. Dit leidt zelden tot besmetting bij mensen.
Rabiës is 100% dodelijk wanneer de ziekte niet bijtijds behandeld wordt. Een preventieve behandeling met rabiës immuunglobuline heeft alleen zin voordat er ziekteverschijnselen zijn, en volgens het onderzoek van Whitehouse is dat tussen 16 en 24 dagen.
Referentie
Bezoek ook de website van het RIVM om meer te lezen over rabiës.
Naar boven
