Nieuw vaccin tegen tropische ziekte chikungunya laat veelbelovende resultaten zien

juli 2023 Preventie Willem van Altena
Mosquito and syringe with needle concept for vaccine dengue fever

Er is mogelijk een effectief vaccin tegen chikungunya in aantocht. Deze week besteedde medisch vakblad The Lancet aan een fase 3-studie waarin het VLA1533-vaccin werd getest, met postief resultaat.

Chikungunya is een arbovirus, overgedragen door muggen. Deze aandoening komt voornamelijk in Azië, Afrika en Latijns-Amerika voor, maar duikt soms ook op in Zuid-Europa en in de Verenigde Staten. In zeldzame gevallen is de ziekte dodelijk, met name bij baby’s en bij oudere personen. De symptomen van de infectie zijn naast koorts en vermoeidheid, spier- en gewrichtspijn die maanden kan aanhouden.

VLA1533-vaccin

In 2018 nam de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) chikungunya op in haar lijst van prioritaire aandoeningen op het vlak van vaccinresearch. De research naar enkele kandidaat-vaccins is na 5 jaar behoorlijk gevorderd, waaronder het VLA1533-vaccin dat is ontwikkeld door het Franse biotechbedrijf Valneva.

De eerste resultaten van een fase 3-studie over deze aandoening zijn hoopvol. De studie vond plaats in de Verenigde Staten, met in totaal 4.115 vrijwillige volwassenen. De klinische test toonde een verhoogde immunogeniciteit van het levend verzwakt vaccin aan, met titerniveaus die een goede bescherming tegen het virus suggereren.

Volgens een subanalyse van 362 deelnemers, met 266 die het vaccin en 96 het placebovaccin kregen, was er bij 98,9% van de gevaccineerden op 28 dagen na de enkele inspuiting sprake van een niveau van neutraliserende antilichamen dat hoog genoeg werd geacht om besmetting te blokkeren. Ook wanneer het aantal antilichamen afneemt, is op zes maanden bij 96% van de deelnemers nog steeds het beschermingsniveau adequaat. Het percentage ernstige bijwerkingen in de gevaccineerde groep bedroeg 1,5% versus 0,8% onder placebo.

Tijgermug

Dr. Katrin Dubischar is coauteur van de studie en als directeur verbonden aan het vaccinprogramma tegen chikungunya in het onderzoekscentrum van Valneva  in Wenen, Oostenrijk. Zij zegt: “Chikungunya is een invaliderende aandoening waarbij de symptomen op lange termijn kunnen aanhouden. Er is geen specifieke behandeling, noch een vaccin. Het is van die ziektes die zich het meest waarschijnlijk wereldwijd zal verspreiden. Meerdere studies lieten al zien dat de klimaatverandering de verspreiding van muggenvectoren naar andere delen van de wereld bevordert. Zo wint de tijgermug steeds meer terrein in Europa. Het op de markt brengen van een effectief vaccin is dus van cruciaal belang om ons voor te bereiden op toekomstige epidemische uitbraken.”

Risicogroepen

Bewoners van landen waar chikungunya endemisch is, maar ook reizigers naar die landen, kunnen baat hebben van een chikungunyavaccin. De studie evalueerde enkel de immunogeniciteit van het vaccin, niet de reële bescherming tegen een infectie. Ook is de studie uitgevoerd met gezonde volwassen vrijwilligers, en is het niet uitgetest op mensen die het meeste risico lopen: ouderen en jonge kinderen. Wel wordt er nu een studie met de vaccinkandidaat in Brazilië gedaan met adolescente vrijwilligers. Omdat het echter om een levend verzwakt vaccin gaat is het onmogelijk om klinische studies met risicogroepen te doen, zoals zwangere vrouwen en mensen met een verzwakt immuunsysteem.

Referentie

Schneider M, Narciso-Abraham M, Hadl S, et al. Safety and immunogenicity of a single-shot live-attenuated chikungunya vaccine: a double-blind, multicentre, randomised, placebo-controlled, phase 3 trial. Lancet. 2023 Jun 24;401(10394):2138-2147. doi: 10.1016/S0140-6736(23)00641-4. Epub 2023 Jun 12. PMID: 37321235; PMCID: PMC10314240.