Eerste vaccin tegen chikungunyavirus goedgekeurd in Verenigde Staten

november 2023 Preventie Willem van Altena
Chikungunya virus, computer illustration. Chikungunya virus is composed of an RNA (ribonucleic acid) genome enclosed in a protein coat, or nucleocapsid (shown here), which is itself surrounded by a lipoprotein envelope. The virus, which is transmitted by mosquitoes, causes a rare form of viral fever. Symptoms include a high fever, rash and arthritic joint pain.

De Amerikaanse geneesmiddelenautoriteit FDA verleent versnelde goedkeuring aan een vaccin voor de preventie van infecties met het chikungunyavirus. Het Ixchiq-vaccin (ontwikkeld door het Franse Valneva) is bedoeld voor volwassenen van 18 jaar en ouder die een verhoogd risico lopen op blootstelling aan het virus. Ixchiq  is daarmee het eerste vaccin wereldwijd dat is goedgekeurd voor de preventie van deze door muggen overgedragen infectieziekte.

Levend verzwakt virus

Ixchiq, dat als een enkele dosis wordt toegediend via intramusculaire injectie, bevat een levende, verzwakte versie van het chikungunyavirus. De effectiviteit van Ixchiq, voorheen bekend als VLA1553, werd volgens de FDA ondersteund door gegevens over immuunrespons uit een Amerikaanse studie met 266 deelnemers die het vaccin kregen, vergeleken met de immuunrespons van 96 mensen die een placebo kregen.

Het niveau van antilichamen geëvalueerd bij studie-deelnemers was gebaseerd op een niveau dat beschermend bleek te zijn bij niet-menselijke primaten die bloed hadden ontvangen van mensen die waren gevaccineerd. Volgens de instantie bereikten bijna alle deelnemers aan de vaccinstudie dit antilichamenniveau.

Veiligheid van Ixchiq werd geëvalueerd in twee studies in Noord-Amerika, waarbij ongeveer 3500 deelnemers een dosis van het vaccin kregen, waarvan één studie ongeveer 1000 deelnemers omvatte die een placebo kregen. De meest voorkomende bijwerkingen bij Ixchiq waren hoofdpijn, vermoeidheid, spierpijn, gewrichtspijn, koorts, misselijkheid en gevoeligheid op de injectieplaats.

Bovendien deden zich ernstige chikungunya-achtige bijwerkingen voor die dagelijkse activiteiten belemmerden of medische interventie vereisten bij 1,6% van de ontvangers van Ixchiq, waarbij twee personen werden opgenomen in het ziekenhuis, terwijl sommige ontvangers langdurige chikungunya-achtige bijwerkingen hadden die minstens een maand aanhielden. Als gevolg hiervan bevat de voorschrijfinformatie voor Ixchiq een waarschuwing voor dergelijke risico’s. Er werden geen ernstige chikungunya-achtige bijwerkingen waargenomen bij placebogebruikers.

Wat is chikungunya?

Chikungunya is een door muggen overgedragen virale ziekte die wordt veroorzaakt door het chikungunya-virus. De ziekte komt voornamelijk voor in tropische en subtropische gebieden van Afrika, Azië, en de Amerika’s. De vectoren van het virus zijn muggen van de Aedes-soort, met name de Aedes aegypti en Aedes albopictus.

Symptomen van chikungunya zijn onder meer koorts, ernstige gewrichtspijn, spierpijn, hoofdpijn, vermoeidheid en huiduitslag. De gewrichtspijn is vaak intens en kan langdurig aanhouden, wat de kwaliteit van leven aanzienlijk kan beïnvloeden.

Er is geen specifieke behandeling voor chikungunya. De behandeling is over het algemeen gericht op het verlichten van de symptomen, zoals pijn en koorts, met behulp van pijnstillers en koortsverlagende medicijnen. Het is ook belangrijk om voldoende rust te nemen en gehydrateerd te blijven. In sommige gevallen kunnen fysiotherapie en medicijnen die ontstekingen verminderen worden aanbevolen voor de gewrichtspijn.

Preventie richt zich voornamelijk op het vermijden van muggenbeten, zoals het gebruik van muggenwerende middelen, het dragen van beschermende kleding en het gebruik van muskietennetten. Het beheersen van muggenpopulaties en het voorkomen van broedplaatsen is ook essentieel om de verspreiding van chikungunya te beperken.

Nederland

Het RIVM meldt dat er in Nederland tot nu toe alleen importgevallen van chikungunya bekend zijn.  Doordat de Aziatische tijgermug (Ae. albopictus) zich hier tot nu toe niet blijvend gevestigd heeft, is het risico op lokale transmissie vooralsnog zeer beperkt. De ziekte komt wel voor in het Caribisch gebied, en vanaf de Nederlandse Antillen worden jaarlijks enkele tientallen tot honderden gevallen van chikungunya gemeld. De tijgermug, en daarmee het chikungunyavirus, komt in Europa wel al voor in Spanje, Italië en Zuid-Frankrijk.

Referentie

Persbericht Valneva

Informatie van het RIVM