Amerikaanse onderzoekers werken aan eerste vaccin tegen gevaarlijke schimmelinfecties

februari 2023 Zorg van de Toekomst Willem van Altena
3D illustration of fungi Candida, the causative agent of candidiasis, thrush, systemic invasive infections. Pathogenic fungus or yeast

Aan de universiteit van Georgia in de Verenigde Staten hebben wetenschappers onder leiding van hoofdonderzoeker Karin Norris een vaccin ontwikkeld dat bescherming moet bieden tegen schimmelinfecties. Het vaccin is speciaal ontwikkeld om bescherming te bieden tegen de drie grootste ziekteveroorzakers: Aspergillus, Candida en Pneumocystis. Deze drie schimmelsoorten zijn verantwoordelijk voor meer dan 80% van alle dodelijke schimmelinfecties. Vaktijdschrift PNAS Nexus publiceerde over dit onderzoek.

Micro-organismen kunnen een grote bedreiging voor onze gezondheid zijn. Bacteriën en virussen kunnen ernstige infecties en ziektes veroorzaken, maar daarnaast is er nog een derde categorie microben die een gezondheidsrisico kunnen betekenen: schimmels. Ze zijn overal om ons heen, in de bodem, in de atmosfeer, op onze huid en in onze lichamen. Meestal levert dat geen problemen op, maar soms kunnen schimmels voor ernstige ziekteverschijnselen zorgen, vooral bij mensen met een verminderde weerstand. De Wereldgezondheidsorganisatie WHO becijfert dat er jaarlijks ongeveer 1,5 miljoen mensen overlijden als gevolg van een schimmelinfectie. Een nieuw vaccin kan mogelijk uitkomst brengen.

Het vaccin richt zich op de KEX1-peptide, waarvan in een eerder onderzoek door hetzelfde team al vastgesteld was dat die de groei van schimmels kan blokkeren. De onderzoekers hebben hun vaccin getest in het laboratorium en in dierproeven, en daaruit blijkt dat het vaccin voor een brede immuniteit zorgt. De wetenschappers werken nu aan een verbeterd vaccin dat in een fase-I klinische studie op menselijke vrijwilligers uitgetest kan worden.

Risicogroepen

Ernstige schimmelinfecties worden vaak gezien bij mensen met een haperend immuunsysteem. Daarbij horen mensen met onbehandelde HIV, maar ook mensen die een stamceltransplantatie hebben gehad, of met chemotherapie behandeld worden. Maar Norris had eerder al vastgesteld dat er de laatste jaren steeds meer mensen risico lopen op een ernstige fungale infectie. Het blijkt dat ook mensen met diabetes, COPD en zelfs COVID-19 een hoger risico lopen op een schimmelinfectie.

Resistentie

Schimmelinfecties worden doorgaans behandeld met azolen, een groep breedspectrum schimmelwerende middelen. Maar net zoals we zien bij antibiotica is er ook bij azolen sprake van een groeiend resistentieprobleem. Dat maakt schimmelinfecties moeilijke behandelbaar, en dat betekent dat de vraag om preventie en profylaxe alleen maar toeneemt. Vooral Candida blijkt steeds vaker resistentie te ontwikkelen.

Referentie

Rayens E, Rabacal W, Willems HME, et al. Immunogenicity and protective efficacy of a pan-fungal vaccine in preclinical models of aspergillosis, candidiasis, and pneumocystosis. PNAS Nexus. 2022 Nov 4;1(5):pgac248. doi: 10.1093/pnasnexus/pgac248. PMID: 36712332; PMCID: PMC9802316.