OVERZICHTSARTIKELEN

Superinfecties bij influenza, een ongewoon seizoen?

SAMENVATTING

De relatief lange influenza-epidemie van het seizoen 2017–2018 in Nederland werd, in vergelijking met eerdere jaren, gekenmerkt door een ongewoon hoge incidentie van influenza B. Het is bekend dat influenza gepaard kan gaan met ernstige superinfecties met een hoge morbiditeit en mortaliteit. Het absolute aantal superinfecties was hoger in het seizoen 2017–2018 dan in de voorgaande seizoenen, maar gecorrigeerd voor de grootte van de influenza-epidemie was de relatieve incidentie van superinfecties niet ongewoon.

(TIJDSCHR INFECT 2019;14(5):180-3)

Gele koorts in Europa

SAMENVATTING

Vandaag de dag komt gele koorts in Europa alleen voor als importziekte bij individuele patiënten. Nog maar enkele eeuwen geleden vond nabij sommige Europese havensteden lokale transmissie van gele koorts plaats na import van besmette muggen vanuit Zuid-Amerika. De vector die voor verspreiding zorgt, de mug Aedes aegypti, was in deze periode ook in delen van Europa gevestigd. Tegenwoordig komt de mug weer voor in delen van Oost-Europa en op Madeira en is hernieuwde vestiging elders in Europa niet onmogelijk, gelet op de huidige klimaatomstandigheden.

Door de uitbraken in de periode 2016–2018 in Brazilië was een stijging waarneembaar van het aantal importgevallen van gele koorts in Europa. In Brazilië bestaat de vrees voor een overgang van de gebruikelijke jungle-transmissiecyclus naar een urbane transmissiecyclus. Dit kan aanleiding geven tot grootschalige epidemieën vanwege een hoge bevolkingsdichtheid en een in sommige steden relatief lage vaccinatiegraad. Voor reizigers naar een gebied waar gele koorts endemisch is, is vaccinatie geïndiceerd, tenzij hiervoor een contra-indicatie bestaat.
(TIJDSCHR INFECT 2019;14(4):129-38)

Infectieziekten in historisch perspectief: kliniek, diagnostiek en therapie van syfilis

SAMENVATTING

Tot aan het begin van de 20^e eeuw was syfilis, ook bekend onder de oorspronkelijke naam lues (venereum), een volksziekte die zich makkelijk verspreidde onder alle lagen van de bevolking. Sindsdien komt deze soa, die nog altijd in de taboesfeer verkeert, hoofdzakelijk voor bij mannen die seks hebben met mannen. De ziekte kent 3 stadia. Het eerste stadium wordt gekenmerkt door het ulcus durum op de plaats van besmetting. In het secundaire stadium kan de ziekte zich op allerlei manieren uiten, vandaar de naam ‘the great imitator’. Het meest kenmerkend zijn het gegeneraliseerde exantheem, ook op handpalmen en voetzolen, en condylomata lata. Het derde stadium uit zich veelal als neurosyfilis of cardiovasculaire syfilis, maar ook andere organen kunnen aangetast worden door zogeheten gummata. Hoeksteen van de diagnostiek zijn nog altijd de treponemale en non-treponemale antistoftesten. Tot de eerste groep behoren de TPHA/TPPA en FTA-absorptietest, die geleidelijk aan verdrongen zijn door enzymimmunoassays en immunoblot, gebaseerd op recombinant antigenen. De non-treponemale VDRL-test wordt gebruikt als maat voor activiteit van de ziekte en reactie op therapie. De middelen van eerste keus voor behandeling zijn penicillinederivaten, waarbij opvalt dat – voor zover bekend – resistentie zich niet heeft ontwikkeld.
(TIJDSCHR INFECT 2019;14(4):139-45)

Geen onderscheid tussen actieve Lymeneuroborreliose en Lyme-borreliose uit het verleden met cellulaire ELISpot-test

SAMENVATTING

De diagnostiek van Lyme-borreliose (LB) is gebaseerd op het aantonen van Borrelia-specifieke antistoffen, maar een positieve testuitslag is geen bewijs voor actieve ziekte. Om actieve LB te kunnen vaststellen is betere diagnostiek nodig. Recentelijk zijn testen ontwikkeld die de activiteit van het cellulaire immuunsysteem meten, maar de klinische validatie van dergelijke testen bij goed gedefinieerde patiëntengroepen ontbreekt. Deze prospectieve studie beschrijft de validatie van een ‘enzyme-linked immunosorbent spot’- (ELISpot-) test voor de diagnose van een actieve Lyme-neuroborreliose. De studie toont aan dat de Borrelia-ELISpot-test correleert met blootstelling aan de Borrelia-bacterie, maar niet kan worden gebruikt voor de diagnose van een actieve Lyme-neuroborreliose.
(TIJDSCHR INFECT 2019;14(3):89-95)

De verschillende functies van dendritische cellen bij de seksuele overdracht van virussen

SAMENVATTING

De overgang van een virus van de ene gastheer naar de andere wordt virale transmissie of overdracht genoemd. Dit artikel gaat in op de biologische mechanismen die een rol spelen bij de seksuele overdracht van virussen. Hierbij wordt vooral de rol van dendritische cellen besproken, omdat deze immuuncellen verschillende, vaak tegengestelde functies hebben bij seksuele overdracht van virussen. Bij een hiv-1-infectie hebben dendritische cellen een verspreidende rol, terwijl een ander subtype dendritische cel, genaamd Langerhanscel, juist beschermt tegen deze verspreiding. Wanneer sprake is van immuunactivatie, bijvoorbeeld door de aanwezigheid van andere soa’s, verliezen Langerhanscellen hun beschermende rol en versterken zij de verspreiding van het virus. In dit artikel worden tevens strategieën besproken die de seksuele overdracht van virussen tegengaan.
(TIJDSCHR INFECT 2019;14(3):96-102)

Hiv en cognitieve beperkingen in de kliniek: evaluatie van een stapsgewijs screeningsprotocol

SAMENVATTING

Neurocognitieve stoornissen zijn een frequent voorkomende comorbiditeit onder de steeds ouder wordende hiv-patiënten. Ondanks het gebrek aan hiv-specifieke behandelopties van deze stoornissen, wordt screening op neurocognitieve stoornissen aanbevolen. In het UMC Utrecht wordt dit bij hiv-patiënten jaarlijks uitgevoerd met de Montreal cognitive assessment en de HIV dementia scale. Een retrospectieve cohortstudie is uitgevoerd om deze screening en het bijbehorende vervolgprotocol te evalueren. Patiënten met een afwijkende screeningstest en/of die subjectieve klachten meldden, werden met behulp van het protocol verder onderzocht. In totaal zijn 286 patiënten gescreend, hiervan hadden 144 patiënten (50%) een afwijkend screeningsresultaat. Het protocol, dat 4 stappen heeft, leverde bij 59% van de patiënten een detecteerbare onderliggende oorzaak op en bij 21% een verwijzing voor verdere behandeling. Het onderzoek toont aan dat cognitieve screening met daaropvolgend een gestandaardiseerd protocol kan dienen als klinisch relevante aanpak voor de detectie en verdere evaluatie van neurocognitieve stoornissen.

(TIJDSCHR INFECT 2019;14(2):47-53)

Antibiotica op de afdeling Spoedeisende Hulp

SAMENVATTING

De afdeling Spoedeisende Hulp (SEH) is vaak de afdeling waar patiënten met een verdenking op een infectie initieel behandeld worden. Artsen kampen met diagnostische onzekerheid over de etiologie, maar moeten desondanks beslissen of zij antibioticabehandeling willen starten of niet. Dit overzichtsartikel richt zich op nieuwe aanvullende diagnostiek naar bacteriële infecties die beschikbaar is op de SEH. De recente literatuur en nieuwe inzichten over procalcitonine-geleide antibioticatherapie, biomarkers voor virale ziekten TRAIL en IP-10, en toekomstige diagnostische strategieën worden besproken.

(TIJDSCHR INFECT 2019;14(2):54-9)